Onderzoek
lexicale vaardigheden en executieve functies bij fonologisch bewustzijn
Hedi Kwakkel, leerkracht tweetalig onderwijs (TPO) op basisschool de Lanteerne, onderzoekt voor haar promotietraject de rol van lexicale vaardigheden en executieve functies bij fonologisch bewustzijn in de eerste en tweede taal van kinderen in groep 2 die tweetalig primair onderwijs volgen (n = 95) en kinderen die regulier eentalig onderwijs volgen (n = 83).
De deelnemers hadden een gemiddeld leeftijd van 5 jaar en 10 maanden en maakten taken op het gebied van fonologisch bewustzijn, lexicale vaardigheden (woordenschat en lexicale specificiteit) en executieve functies (volgehouden visuele en auditieve aandacht, zelfregulatie en verbaal korte termijn geheugen) in het Nederlands en Engels.
Nederlands fonologisch bewustzijn werd voorspeld door zelfregulatie en verbaal korte termijn geheugen. Engels fonologisch bewustzijn werd voorspeld door Nederlands fonologisch bewustzijn en volgehouden visuele aandacht. De resultaten benadrukken het belang van executieve functies zoals volgehouden aandacht, zelfregulatie en korte termijngeheugen bij het leren van een eerste en tweede taal bij kinderen in de kleutergroep. Ook werden er transfer effecten gevonden tussen de eerste en tweede taal bij kinderen die tweetalig primair onderwijs volgen. Er werd geen negatief effect van tweetalig primair onderwijs op de taalontwikkeling van deze kinderen gevonden.
Klaar voor de toekomst!
In mei 2014 publiceerde De Volkskrant een paginagroot artikel over basisschool Het Talent uit Lent. Deze school werkt volgens een innovatief onderwijsconcept waarin veel aandacht is voor 21e-eeuwse vaardigheden zoals kritisch denken, digitale geletterdheid en samenwerken. Directeur Carla van den Bosch zou graag zien dat het effect van dit soort nieuwe initiatieven wordt gemeten, en dan vooral waar het de 21e-eeuwse vaardigheden betreft. Want: “pas als we de resultaten langdurig bijhouden, kunnen we beoordelen of dit echt een goede manier van onderwijs is.”
Deze oproep vormde de aanleiding voor het langlopend praktijkgericht NRO-project TALENTontwikkeling. Het project bestond uit twee onderdelen: een longitudinale meting van 21e-eeuwse vaardigheden bij de leerlingen van Het Talent en de ontwikkeling van een model om de leerkrachten te begeleiden bij het onderzoeken van hun eigen onderwijs. De rapporten beschrijven de resultaten van het leerlingonderzoek en het leerkrachtonderzoek.
TALENTontwikkeling Eindrapportage leerlingen
TALENTontwikkeling Eindrapportage leerkrachten
De duurzaamheid van het meesterschapsmodel bij praktijkonderzoek
Praktijkonderzoek door leerkrachten wordt steeds vaker ingezet als ontwikkelingstraject in het basisonderwijs. Met het project TALENTontwikkeling zijn van 2016 tot 2018 een groep leerkrachten twee jaar lang begeleid door experts bij het ontwikkelen van kennis en vaardigheden voor het uitvoeren van praktijkonderzoek. In dit onderzoek is gekeken naar de ervaring van de leerkrachten over onderzoeksmatig werken twee jaar na afloop van het project. Uit de resultaten van de vragenlijst blijkt dat alle leerkrachten hun persoonlijke intentie om onderzoeksmatig te werken in school en hun onderzoekende houding beter beoordelen twee jaar na afloop van het project dan aan de start van het project. Bij de vergelijking tussen de beoordeling na afloop van het project en twee jaar nadien is enkel een significant lagere score gevonden bij de schaal ‘samenwerken in het verrichten van onderzoek’. De bevindingen uit de vragenlijst werden bij het interview grotendeels ondersteund. Hieruit is voornamelijk gebleken dat onderzoeksmatig werken is vervaagd, maar dat bepaalde elementen nog worden ingezet. Met name de onderzoekende houding en de bewustwording van de leerkrachten is terug te zien in de huidige Scriptie Onderwijswetenschappen onderwijspraktijk. Diverse contextuele- en persoonsfactoren bleken hierbij een rol te spelen.